×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zaburzenia czynności zwieraczy

Co to są zaburzenia czynności zwieraczy i jaki jest mechanizm ich powstawania?

Zwieracze to pierścienie mięśniowe, które znajdują się u ujścia naturalnych otworów ciała, czyli w odbycie i drogach moczowych. Zaburzenia czynności zwieraczy są objawami związanymi bezpośrednio z nieprawidłowym funkcjonowaniem narządów, do których należą, czyli pęcherza moczowego oraz odbytnicy. Zaburzenia te mogą się charakteryzować trudnościami w oddawaniu moczu lub stolca, albo przeciwnie - wiążą się z nietrzymaniem moczu lub kału.

Do powstania zaburzeń dochodzi najczęściej w wyniku uszkodzenia układu nerwowego na poziomie rdzenia kręgowego, ale nie jest to jedyna przyczyna zaburzeń zwieraczy. W warunkach prawidłowych w trakcie wypełniania się pęcherza moczowego dochodzi do jego rozciągnięcia i pobudzenia receptorów zlokalizowanych w ścianie pęcherza. Następnie informacja ta przesyłana jest drogami nerwowymi do rdzenia kręgowego i pnia mózgu, skąd pochodzi zwrotny impuls pobudzający pęcherz do opróżnienia się. Podobny mechanizm rządzi opróżnianiem odbytnicy. Do opróżnienia się pęcherza moczowego niezbędny jest rozkurcz mięśnia zwieracza oraz skurcz mięśni odpowiedzialnych za wypieranie moczu. W wyniku uszkodzenia rdzenia kręgowego może dojść do nietrzymania moczu spowodowanego porażeniem mięśnia zwieracza pęcherza moczowego lub przeciwnie, do całkowitego zablokowania odpływu moczu.

Jakie są najczęstsze przyczyny zaburzeń czynności zwieraczy?

Do najczęstszych przyczyn zaburzeń czynności zwieraczy należy uszkodzenie rdzenia kręgowego. Stany chorobowe które mogą prowadzić do uszkodzenia rdzenia to między innymi urazy, guzy nowotworowe, zapalenia a także dyskopatia. Zaburzenia czynności zwieraczy spotykane są nierzadko w takich jednostkach chorobowych jak stwardnienie rozsiane oraz zespół Guillaina-Barrego.

Ogromny problem stanowią uszkodzenia rdzenia kręgowego u młodych osób powstałe w wyniku skoków do wody lub wypadków komunikacyjnych. Do niekontrolowanego oddawania moczu i kału może dojść także po udarze mózgu oraz w różnego rodzaju otępieniach. Zaburzenia czynności zwieraczy mogą być też powodowane nieprawidłowościami w obrębie unerwienia miednicy, wadami budowy układu moczowo-płciowego a także uszkodzeniem samych mięśni zwieraczy, do których może dojść w trakcie porodu lub w wyniku starzenia się organizmu. W obrębie miednicy ulokowane są sploty nerwowe, które mogą ulec uszkodzeniu na przykład przy złamaniu kości miednicy lub w trakcie radioterapii tej okolicy z powodu choroby nowotworowej, takie uszkodzenie także może prowadzić do zaburzeń czynności zwieraczy.

Co robić w razie wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy?

Postępowanie w zaburzeniach czynności zwieraczy zależy w dużej mierze od ich postaci i choroby zasadniczej, w wyniku której się pojawiły. W przewlekłych stanach chorobowych, takich jak stwardnienie rozsiane, wystąpienie zaburzeń zwieraczy świadczy o postępie choroby, niezaprzeczalnie pogarsza jakość życia pacjenta i może skutkować koniecznością modyfikacji leczenia, ale nie jest stanem naglącym.

Niezmiernie niepokojącą sytuacją jest natomiast nagłe wystąpienie nietrzymania moczu lub kału u osoby uprzednio zdrowej, cierpiącej z powodu rwy kulszowej, któremu może towarzyszyć osłabienie siły mięśniowej kończyn dolnych. W takim przypadku należy natychmiast zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub na SOR. Różnego stopnia nietrzymanie moczu i kału może być spowodowane także uszkodzeniem zwieraczy u kobiety rodzącej siłami natury i wymaga w pierwszej kolejności wizyty w poradni ginekologicznej. Niewielkie nietrzymanie moczu, występujące najczęściej epizodycznie w sytuacjach nagłego śmiechu lub podnoszenia ciężaru może się pojawić u kobiet w okresie przekwitania i również powinno być przedmiotem oceny ginekologicznej.

Należy pamiętać, że także zatrzymanie moczu jest niepokojącym objawem i wymaga pilnego zgłoszenia się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub na SOR.

Co zrobi lekarz, jeśli zgłosimy się z zaburzeniami czynności zwieraczy?

Lekarz w pierwszej kolejności zbierze dokładny wywiad dotyczący okoliczności pojawienia się objawów i czasu ich trwania. Istotne są także informacje o urazach, których pacjent mógł doznać w ostatnim czasie i chorobach, z powodu których do tej pory się leczył. Zawsze w takiej sytuacji niezbędne jest przeprowadzenie badania poszerzonego o ocenę neurologiczną, a niekiedy także zlecenie badań dodatkowych, takich jak USG brzucha, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Zwieracze lekarz ocenia podczas badania per rectum, które polega na wprowadzeniu palca w rękawiczce przez odbyt i palpacyjnej ocenie wnętrza odbytnicy. W trakcie takiego badania lekarz może ocenić napięcie zwieracza, ale także zbadać gruczoł krokowy u mężczyzny oraz samą odbytnicę. Do oceny zwieraczy pęcherza moczowego służą natomiast specjalistyczne badania przeprowadzane przez urologów.

W zależności od oceny lekarza, dalsza diagnostyka - czyli badania dodatkowe oraz ewentualne skierowanie pacjenta do odpowiedniego specjalisty - jest dobierana indywidualnie dla każdego pacjenta.

29.03.2017
Zobacz także
  • Udar mózgu
  • Nietrzymanie moczu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta