2 kwietnia – Światowy Dzień Świadomości Autyzmu

– Stosunek Polaków do osób z autyzmem jest taki, jak stosunek do kogoś, kogo nie znamy – mówi, prezes Fundacji JiM Tomasz Michałowicz. – Widzimy, że taka osoba zachowuje się dla nas dziwnie i reagujemy lękiem, który objawia się też agresją.

Fot. pixabay.com

Autyzm – co o nim wiemy

„Ogólnopolskie Badanie Świadomości Autyzmu”, przeprowadzone w grudniu 2017 roku na zlecenie Fundacji JiM, objęło reprezentatywną próbę 1102 osób, precyzyjnie dobranych wg płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania. Wynika z niego, że 83 proc. Polaków zetknęło się z autyzmem, jednak na ogół nie potrafimy wyjaśnić, czym on właściwie jest.

– Polacy znają słowo autyzm głównie z seriali i starych filmów typu „Rain Man” – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Tomasz Michałowicz, prezes Fundacji JiM. – Jednak 95 proc. badanych nie potrafi wskazać jego objawów. Często posługują się stereotypami, kojarzą np. osoby autystyczne z nadzwyczajnymi zdolnościami, a to dotyczy tylko części z nich. Ponad połowa osób ze spektrum autyzmu jest jednocześnie niepełnosprawna intelektualnie – mówi Tomasz Michałowicz.

Co drugi respondent nie udzielił nawet połowy poprawnych odpowiedzi w teście wiedzy dotyczącej autyzmu. Polacy przypisują osobom z autyzmem cechy głównie negatywne – trudności w nawiązywaniu kontaktów (59 proc.), problemami z komunikacją, z wycofaniem czy agresją. 70 proc. badanych ma błędne przeświadczenie o otoczeniu, jakie osoby autystyczne preferują. Z występowaniem wspomnianych ponadprzeciętnych umiejętności autyzm kojarzy 46 proc. badanych.

Na świecie autyzm diagnozuje się u jednego dziecka na sto. – W Polsce nie ma dokładnych danych, natomiast zakładamy, że jest podobnie –mówi prezes Fundacji JiM. Spośród ankietowanych tylko 10 proc. wskazało właściwą odpowiedź. Reszta była przekonana, że występuje on rzadziej. Na pytanie co stanowi przyczynę występowania autyzmu 74 proc. pytanych nie podało odpowiedzi bądź wskazało nieprawidłową. Niepokojące jest to, że co dziesiąta osoba uważa, że autyzm może zostać nabyty przez złe wychowanie lub szczepienie dzieci.

Najwięcej poprawnych odpowiedzi udzielono na pytanie dotyczące wizualnych cech osób z autyzmem. Ponad połowa Polaków nie miała wątpliwości co do tego, że osoby te nie różnią się w tej sferze od osób neurotypowych. Z drugiej strony, aż 14% badanych było zdania, że cechą charakterystyczną osób z autyzmem jest płaski profil twarzy i spłaszczona potylica.

W teście wiedzy lepiej wypadły kobiety, osoby z wyższym wykształceniem, lepiej zarabiające i deklarujące kontakt z osobą z autyzmem. Co ciekawe, niskie wyniki uzyskały osoby mieszkające w największych miastach (powyżej 500 tys. mieszkańców).

Postawy wobec autyzmu

Porównując emocje jakie w Polakach wzbudzają dzieci versus osoby dorosłe z autyzmem, nie zauważono znaczących różnic. W obu przypadkach dominowały raczej pozytywne emocje: sympatia, wzruszenie, ale także litość – którą to w większym stopniu deklarowano względem dzieci. Około 10% badanych deklarowało jednak negatywne emocje, jak: złość, pogarda, czy obrzydzenie. Prawie 1/4 Polaków przyznała się do strachu przed osobami dorosłymi z autyzmem.

– Stosunek Polaków do osób z autyzmem jest taki, jak stosunek do kogoś, kogo nie znamy – mówi, prezes Tomasz Michałowicz. – Widzimy, że taka osoba zachowuje się dla nas dziwnie i reagujemy lękiem, który objawia się też agresją. Jeśli rodzice są w sklepie z dzieckiem ze spektrum, które zachowuje się w sposób niestandardowy – macha rączkami, głośno krzyczy – to rodzic często spotyka się z agresywną reakcją otoczenia – podkreśla prezes Fundacji JiM.

Ogólny stosunek Polaków do osób z autyzmem wydaje się ambiwalentny. Z jednej strony wskazuje na postrzeganie ich jako osób ciepłych i poszkodowanych, z drugiej zaś mało kompetentnych i nieprzewidywalnych. Blisko dwie trzecie Polaków (64–66 proc.) uważa, że osoby z autyzmem powinny mieć możliwość edukacji i pracy w zwyczajnym otoczeniu, z osobami zdrowymi. Z drugiej strony co trzeci badany nie wierzy, że dzieci z autyzmem są w stanie poradzić sobie w tradycyjnej szkole.

Negatywnie odbierane jest też zakładanie przez osoby ze spektrum rodzin – jedynie 52 proc. badanych uważa, że powinny one mieć prawo do zawierania małżeństw, a jeszcze mniej (38 proc.) do posiadania dzieci. – A przecież w śród osób z autyzmem są też osoby wysoko funkcjonujące, które w pełni świadomie mogą wejść w związek z drugą osobą i mieć własne dzieci – mówi Tomasz Michałowicz.

Prezes Fundacji JiM podkreśla jednak, że pozytywnym sygnałem jest chęć Polaków do pomagania osobom z autyzmem – szczególnie dzieciom. 70 proc. wyraziło chęć przeznaczenia 1 proc. podatku na działania fundacji wspierających takie osoby.

Autyzm na całe życie

Analizowane badanie pokazało, że ponad połowa Polaków dostrzega wagę problemów, z którymi muszą się mierzyć rodziny osób z autyzmem: braku środków na życie, wykluczenie społeczne, brak profesjonalnej pomocy czy wsparcia emocjonalnego. Polacy są jednak mniej świadomi, jak duży problem stanowi brak codziennego wsparcia ze strony najbliższych, którym może być np. zwykłe spędzanie czasu z dzieckiem z autyzmem podczas nieobecności rodziców.

Nie zawsze mamy świadomość jak bardzo obciążona jest rodzina wychowująca dziecko z autyzmem. – Taka osoba będzie potrzebować wsparcia przez całe życie – mówi Tomasz Michałowicz . Rodzice często zastanawiają się, co stanie się z ich dziećmi, kiedy ich zabraknie – dodaje.

Światowy Dzień Świadomości Autyzmu – Polska na niebiesko

2 kwietnia na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. W okolicach tej daty prowadzone są kampanie, których zadaniem jest zwiększanie wiedzy i świadomości na temat tej choroby. W Polsce największą organizacją pozarządową zajmującą się tematyką autyzmu jest Fundacja JiM, która od ponad 15 lat walczy o zrozumienie i tolerancję dla osób z autyzmem.

Kluczowym działaniem Fundacji jest Klinika JiM, w której w zeszłym roku przeprowadzono 317 diagnoz autyzmu u dzieci. Kolejnych kilkaset dzieci było pod stałą opieką terapeutyczną specjalistów Kliniki. Fundacja prowadzi również przedszkole, szkoły dla najmłodszych i młodzieży oraz dla dorosłych Warsztaty Terapii Zajęciowej. Udzielana przez nią pomoc jest całkowicie bezpłatna.

Od wielu lat Fundacja organizuje także kampanię „Polska na niebiesko” (http://www.polskananiebiesko.pl/), która jest coraz bardziej rozpoznawalna. – Nie jest łatwo zmieniać świadomość Polaków, ale jestem przekonany, że w tym roku efekty będą jeszcze większe – mówi Tomasz Michałowicz. – Chcemy, żeby świat spojrzał na nasze dzieci realnie. By ludzie okazali im zrozumienie i empatię. Widząc całe spektrum ich możliwości. I ich problemów – podkreśla prezes Fundacji JiM.

W tym roku patronat nad akcją objęła małżonka Prezydenta RP Agata Kornhauser-Duda.