×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Polekowe bóle głowy

dr Jarosław Woroń
specjalista farmakologii klinicznej

Leki przeciwbólowe należą do najczęściej stosowanych i zarazem najpowszechniej nadużywanych przez pacjentów. Leki te w znacznej liczbie są dostępne bez recepty i szacuje się, że blisko 20% populacji jest uzależnione od leków przeciwbólowych.

Polacy plasują się w pierwszej piątce krajów o najwyższym zużyciu leków przeciwbólowych, co także przekłada się na częstotliwość patologii polekowych, z jakimi spotykamy się w praktyce. Leki przeciwbólowe, poprzez różne mechanizmy farmakologiczne ograniczają stymulację bólową i w ten sposób powodują poprawę samopoczucia, co sprzyja powstawaniu uzależnienia. Do uzależnienia dochodzi z powodu przyjmowania leków przeciwbólowych bez kontroli i z pogwałceniem zasad racjonalnej farmakoterapii. Co więcej uznaje się, że niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) mogą modyfikować poziom naszego endogennego kanabinoidu - anandamidu, co również wpływa na ryzyko nadużywania tych leków. Zjawisko to jest coraz częściej spotykane ze względu na dużą dostępność leków przeciwbólowych.

Nadużywanie leków przeciwbólowych u chorych na migrenę

Ból migrenowy ma duże nasilenie i nierzadko mogą wystąpić problemy z jego opanowaniem. Osoby chore na migrenę, szczególnie gdy napady występują kilka razy w miesiącu, są bardziej narażone na nadużywanie leków przeciwbólowych i uzależnienie od nich. Chorzy często przyjmują nadmierne ilości tabletek, niezgodnie z zasadami ich dawkowania, a nierzadko nieracjonalnie kojarzą leki przeciwbólowe, co potęguje ryzyko ich przedawkowania.

Przedawkowanie leków przeciwbólowych

W przypadku przyjęcia większych niż terapeutyczne dawek leków przeciwbólowych mogą wystąpić liczne objawy kliniczne. Objawy wczesne, które pojawiają się w krótkim okresie po przedawkowaniu, obejmują: nudności i wymioty, zaparcia, zawroty głowy, nadmierne pocenie się, uczucie mrowienia dłoni i stóp, zaburzenia mowy, zwężenie lub rozszerzenie źrenic.

Przedawkowanie leków przeciwbólowych może spowodować: problemy z oddychaniem, utratę przytomności, spadek temperatury ciała, bladość i ochłodzenie skóry, a w ciężkich przypadkach śpiączkę, uszkodzenie mózgu i zgon.

Uzależnienie od leków przeciwbólowych

Uzależnienie od leków przeciwbólowych w znaczącej liczbie przypadków ma charakter uzależnienia psychicznego. W przypadku próby odstawienia leków przeciwbólowych pacjent odczuwa silny ból głowy, który zmusza go do przyjęcia kolejnej tabletki. Oprócz tego mogą pojawić się takie objawy, jak: nudności i wymioty, biegunka, niepokój, nerwowość, bóle całego ciała, dreszcze, zaburzenia snu.

Odstawianie leku powinno odbywać się stopniowo pod kontrolą lekarza, który pomoże złagodzić objawy po odstawieniu leku. Możemy podejrzewać uzależnienie od leków przeciwbólowych, jeśli pacjent przyjmuje je częściej niż 10 dni w miesiącu, bóle głowy trwają więcej niż 10 dni w miesiącu, a pacjent cały czas przy sobie i w domu ma znaczną ilość leków przeciwbólowych.

Polekowe bóle głowy

U części pacjentów nadużywających leków stosowanych w leczeniu bólu głowy występują tak zwane polekowe bóle głowy, określane także jako bóle z odbicia. Dostępne bez recepty leki, takie jak paracetamol czy ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, szczególnie w połączeniu z kofeiną, stosowane nadmiernie często i bez kontroli powodują bóle, które nie tylko są działaniem niepożądanym, ale złożonym zjawiskiem klinicznym. Pacjenci, próbując leczyć się samodzielnie, zwiększają ilość przyjmowanych leków. Początkowo leczenie przynosi ulgę, jednak z czasem skuteczność jest coraz mniejsza. Ból zaczyna pojawiać się coraz częściej i nasila się, gdy chory odstawia leki. Powstaje mechanizm błędnego koła: pacjent przyjmuje leki z powodu uporczywego bólu głowy, na który cierpi, a ból z kolei spowodowany jest przewlekłym przyjmowaniem leków.

Charakterystyka polekowego bólu głowy

W większości przypadków polekowy ból głowy wiąże się z bardzo charakterystycznym obrazem klinicznym:

  • ból głowy jest tępy, uciskowy,
  • przeważnie obejmuje całą głowę, z przewagą bólu okolic czołowo-skroniowych,
  • najczęściej ból występuje rano, tuż po przebudzeniu,
  • pacjent przyjmuje rano lek przeciwbólowy, który częściowo przynosi ulgę, ale następnie ból się wzmaga dochodzi więc do ponownego przyjęcia leku i taka sytuacja powtarza się cyklicznie.

Warto ponadto pamiętać, że polekowym bólom głowy mogą towarzyszyć dolegliwości, takie jak: ogólne osłabienie, zaburzenia koncentracji, niepokój, nadmierna pobudliwość, uczucie przygnębienia, bezsenność, drżenie rąk, brak apetytu.

Może także dojść do ujawnienia objawów niepożądanych przewlekle przyjmowanych leków, takich jak uszkodzenie przewodu pokarmowego, niedokrwistość, leukopenia, uszkodzenie nerek.

Migrena przewlekła

Nadużywanie leków przeciwbólowych u chorego na migrenę może być powodem powstawania tzw. codziennych bólów głowy. Nie ma jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających, że nadużywanie leków przeciwbólowych może być przyczyną przekształcenia migreny w postać przewlekłą. Duża część chorych na migrenę przyjmuje leki przeciwbólowe często i w nadmiernych ilościach, obawiając się kolejnych napadów bólu - powoduje to powstawanie zjawiska tolerancji na leki i tzw. bólów z odbicia, szczególnie po stosowaniu nadmiernej ilości leków zawierających kofeinę.

Leczenie polekowych bólów głowy

Podstawą skutecznego leczenia polekowych bólów głowy jest poprawna diagnoza i leczenie pod kontrolą lekarza specjalisty, nierzadko w warunkach szpitalnych. Jedyną skuteczną zasadą postępowania leczniczego jest bezwzględne i natychmiastowe odstawienie leków przeciwbólowych. Nagłe odstawienie nadużywanych leków może wywołać tzw. zespół abstynencyjny, czyli nasilenie bólu głowy, nudności, wymioty, lęk oraz zaburzenia snu. Objawy te trwają najczęściej, około tygodnia. W celu złagodzenia objawów abstynencji stosuje się amitryptylinę, czasami niezbędne jest włączenie deksametazonu. Doraźne efekty leczenia są zwykle dobre i większość pacjentów odczuwa poprawę.

26.10.2016
Zobacz także
  • Klasterowy ból głowy
Wybrane treści dla Ciebie
  • Hemikrania ciągła
  • Migrena - objawy, przyczyny, leczenie
  • Leki bezpieczne dla karmiącej mamy
  • Klasterowy ból głowy
  • Hemikrania napadowa
  • Ból głowy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta