Pytanie nadesłane do redakcji
Mój wujek miał porażenie nerwu twarzowego. Ma 65 lat. Czy porażenie minie, czy też będzie musiał już cały czas patrzeć na swoją, niestety, skręconą twarz? Wziął już serię zastrzyków, a teraz poddaje się rehabilitacji, ale szczerze mówiąc, efektów nie widać. Wiem, że to może potrwać, ale czy jest jakakolwiek szansa, że powróci do normy?
Odpowiedziała
dr med. Grażyna Zwolińska
Specjalista neurolog
Porażenie nerwu twarzowego występuje podczas uszkodzenia jądra nerwu twarzowego w pniu mózgu lub jego włókien w czaszce albo po opuszczeniu czaszki. Obserwuje się, że skóra czoła jest wygładzona, szersza jest szpara powiekowa, fałd nosowo-wargowy jest wygładzony, kącik ust obniżony. Nie można marszczyć czoła, zamknąć i zacisnąć powieki, wyszczerzyć zębów, gwizdać, nadmuchać policzka, brak jest napięcia mięśnia szerokiego szyi. Z kącika ust może wypływać ślina, upośledzone jest wydzielanie łez, zaburzone odczuwanie smaków na połowie języka po stronie porażenia, pojawia się nadwrażliwość na dźwięki.
Cofanie się objawów porażenia mięśni twarzy przy pomyślnym przebiegu występuje u większości pacjentów w okresie 4-6 tygodni, dając całkowite wyleczenie. Niekiedy (u 5-8% pacjentów) objawy ustępują po kilku miesiącach, często niecałkowicie, z pozostawieniem asymetrii mięśni mimicznych twarzy. Mniej pomyślne rokowanie jest obserwowane w pacjentów po 60. roku życia, z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą. Gorsze rokowanie jest kiedy niedowład mięśni twarzy był znacznego stopnia, kiedy występowały na początku zaburzenia wydzielania łez, zaburzenia smaku na języku, nadwrażliwość na dźwięk. Niepomyślne rokowanie potwierdza odnerwienie w badaniu elekrofizjologicznym mięśni twarzy.
Wpływ na rokowanie ma także stwierdzona przyczyna uszkodzenia nerwu twarzowego. Znacznie gorzej rokują pacjenci, u których przyczyną porażenia nerwu twarzowego był uraz czaszkowo-mózgowy ze złamaniem podstawy czaszki, kiedy doszło do uszkodzenia w związku z zakażeniem, np. w półpaścu (15% uszkodzeń), w boreliozie, w zapaleniu ucha środkowego. W znaczącej liczbie przypadków (¾) nie udaje się stwierdzić przyczyny, mówimy wtedy o porażeniu typu Bella.
Uważa się, że czynnikami sprzyjającymi, aby takie porażenie wystąpiło jest oziębienie twarzy, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca. We wczesnej fazie wystąpienia objawów zaleca się kortykosteroidy (prednizon), duże dawki witamin (także podawane w iniekcjach). Bardzo ważne jest szybkie zastosowanie fizykoterapii: lampy soluks, ciepłych okładów na okolicę policzka i ucha, oraz ew. elektroterapii. Zabieg elektrostymulacji należy przeprowadzać w placówkach, które mają doświadczenie w tego typu leczeniu, ponieważ można w przypadku powikłania doprowadzić do nieprawidłowej regeneracji włókien nerwowych i wystąpienia przykurczu porażonych mięśni. Stosuje się także delikatny masaż klasyczny, aby pobudzić mięśnie twarzy, ale nie doprowadzić do nadmiernego rozciągnięcia porażonych mięśni. Zaleca się ćwiczenia mięśni twarzy, które pacjent powinien wykonywać kilka razy w ciągu dnia z okresową kontrolą przez rehabilitanta. Ćwiczenia należy prowadzić przez bardzo długi czas aż do całkowitego ustąpienia objawów. Niekiedy przy braku poprawy stosuje się chirurgiczne odbarczenie nerwu - wykonuje się ten zabieg przy potwierdzeniu zniesienia pobudliwości elektrycznej nerwu w badaniu elektromiograficznym.
