Co to są zaburzenia widzenia i jaki jest mechanizm ich powstawania?
Zaburzenia widzenia to różnego rodzaju nieprawidłowości, których skutkiem jest nieprawidłowe widzenie. Najczęściej przybierają formę osłabienia ostrości wzroku, jednak mogą się także przejawiać zawężeniem pola widzenia, ubytkami w polu widzenia lub pojawieniem się różnego rodzaju dodatkowych wrażeń wzrokowych, takich jak mroczki lub błyski.
Mechanizm widzenia jest złożony i dla jego prawidłowego działania muszą sprawnie współdziałać wszystkie elementy drogi wzrokowej. Impuls świetlny odbity od przedmiotów, które widzimy, dociera do siatkówki, czyli części oka zawierającej wzrokowe komórki receptorowe (pręciki i czopki). Następnie informacja wzrokowa biegnie drogami nerwowymi do mózgu, który przeprowadza dodatkową obróbkę widzianego obrazu. Uszkodzenie drogi wzrokowej na którymkolwiek poziomie - poczynając od oka, a kończąc na korze mózgowej - może skutkować pojawieniem się zaburzeń widzenia.
Jakie są najczęstsze przyczyny zaburzeń widzenia?
Do najczęstszych przyczyn zaburzeń widzenia należą wady wzroku. Zwykle postępują one powoli na przestrzeni lat i mogą być z powodzeniem skorygowane za pomocą szkieł okularowych. Do ich powstania prowadzą różnego rodzaju nieprawidłowości w budowie anatomicznej gałki ocznej, co skutkuje zaburzeniami w lokalizacji obrazu na siatkówce oka i utratą ostrości widzenia. Do wad wzroku należy krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm.
Do częstych przyczyn zaburzeń czynności narządu wzroku w starzejącym się społeczeństwie należy także zaćma, która charakteryzuje się postępującym zmętnieniem soczewki oka, co skutkuje zmętnionym i niewyraźnym obrazem, który stopniowo może się pogarszać, aż do utraty widzenia.
Do nagłej utraty wzroku mogą prowadzić też rzadsze stany, takie jak: zapalenie nerwu wzrokowego, nadciśnienie wewnątrzczaszkowe, niedokrwienie siatkówki lub zatrucie (np. alkoholem metylowym). Gwałtowne pogorszenie się ostrości wzroku z silnym bólem gałki ocznej, zaczerwienieniem oka oraz wystąpieniem zaburzeń widzenia w postaci tęczowych kół wokół źródeł światła, może być objawem ostrego ataku jaskry, który - jak każdy nagły stan związany z zaburzeniami wzroku - wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Zaburzenia widzenia mogą także towarzyszyć migrenowym bólom głowy, padaczce, chorobom psychicznym oraz nowotworom.
Co robić w razie wystąpienia zaburzeń widzenia?
Jeżeli zauważymy stopniowo postępujące zaburzenia widzenia o charakterze niewyraźnego widzenia z dużej odległości lub - przeciwnie - z bliska, należy się zgłosić na planową wizytę do okulisty.
Natomiast w razie pojawienia się jakichkolwiek zaburzeń widzenia o nagłym początku, należy natychmiast zgłosić się na SOR lub szpitalną izbę przyjęć. Dotyczy to zarówno zaburzeń widzenia o typie zawężenia pola widzenia (czyli widzenie jak przez lunetę), ubytków pola widzenia, jak też dwojenia obrazu.
Trzeba pamiętać, że wszystkie typy zaburzeń widzenia o nagłym początku wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej!
Co zrobi lekarz, jeśli zgłosimy się z zaburzeniami widzenia?
U chorego z zaburzeniami widzenia lekarz w pierwszej kolejności zbierze wnikliwy wywiad dotyczący czasu zachorowania, narażenia na urazy oraz czynniki szkodliwe, a także leków, które chory już zastosował. Istotne jest także dokładne przedstawienie lekarzowi innych objawów, które mogą towarzyszyć zaburzeniom widzenia, takich jak: ból oka, bóle i zawroty głowy, mdłości, a nawet utrata powonienia. Lekarz postara się także ustalić, czy zaburzenia widzenia dotyczą w jednakowym stopniu obu oczu, czy są bardziej nasilone po jednej stronie. Ma to istotne znaczenie w dalszej diagnostyce, ponieważ obustronne zaburzenia widzenia mogą wskazywać na proces chorobowy dotyczący nie tylko oczu, lecz całego organizmu, jak to ma miejsce na przykład w przypadku zatruć lub chorób o podłożu zapalnym.
Następnie, w zależności od wyniku badania i podejrzewanej przyczyny zaburzeń, pacjent zostanie skierowany do okulisty lub neurologa, ponieważ za zaburzenia widzenia może odpowiadać sam narząd wzroku, czyli oko, lub choroba może mieć podłoże neurologiczne. Na podstawie badania neurologicznego i okulistycznego podejmuje się dalszą diagnostykę zaburzeń, która może wymagać przeprowadzenia badań dodatkowych, o których decyduje lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta.
